«Είμαι 18 ετών, θα ξεκινήσω τις σπουδές μου στη Νομική Σχολή τον Σεπτέμβρη και από παιδί αισθάνομαι εγκλωβισμένη στο σώμα μου. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, δεν ένιωθα αγόρι. Κάθε φορά που έβλεπα την μητέρα μου με ένα όμορφο φόρεμα, με φανταζόμουν να το φοράω, θαύμαζα τις μεγαλύτερες αδελφές μου όσο βάφονταν και ήθελα να κάνω παρέα μόνο με κορίτσια, ενώ έπαιζα αποκλειστικά με τα δικά τους παιχνίδια. Στην εφηβεία, μου άρεσε πολύ ένας συμμαθητής μου και θυμάμαι πριν κοιμηθώ φαντασιωνόμουν πώς θα ήταν αν ήμουν το κορίτσι του. Όσο μεγάλωνα τόσο πιο άβολα ένιωθα με τις τρίχες μου, την φωνή μου και φυσικά το πέος μου, που συχνά υποκρινόμουν πως δεν υπάρχει. Στα 16 μου μίλησα για πρώτη φορά στις δύο κολλητές μου για το πώς αισθάνομαι, αν και φυσικά το είχαν υποψιαστεί. Θυμάμαι όταν για πρώτη φορά, η φίλη μου με αποκάλεσε παιχνιδιάρικα με γυναικείο όνομα, πόσο μεγάλη ήταν η χαρά μου. Στους γονείς μου μίλησα πριν περίπου έναν χρόνο, ήταν ένα σοκ για εκείνους στο οποίο ακόμη προσπαθούν να προσαρμοστούν αλλά δείχνουν ότι είναι εκεί για μένα και το εκτιμώ βαθιά. Τους τελευταίους μήνες, στο στενό μου κύκλο έχω ζητήσει να με φωνάζουν «Νατάσσα» και να χρησιμοποιούν θηλυκές αντωνυμίες, ενώ συχνά όταν θα βγω με την παρέα μου το βράδυ μπορεί να βαφτώ έντονα και να φορέσω φανταχτερά ρούχα. Στο νου μου πλέον έχω την φυλομετάβαση ως επόμενο βήμα, αλλά δεν ξέρω τι πρέπει να γνωρίζω και σε ποιον ειδικό να απευθυνθώ και φυσικά τι θα περιμένω από την όλη διαδικασία. Θα γίνω η γυναίκα των ονείρων μου;»
Νατάσσα, 18 ετών από Γλυφάδα
Πώς ονομάζεται η κατάσταση που μας περιγράφει η Νατάσσα;
Όσα μας αφηγείται στο μήνυμά της η Νατάσσα είναι χαρακτηριστικά της δυσφορίας φύλου. Πιο συγκεκριμένα, για να τεθεί η διάγνωση θα πρέπει να υπάρχει σαφής δυσαρέσκεια του ατόμου με το φύλο που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση, η οποία να διαρκεί τουλάχιστον 6 μήνες και το άτομο να βιώνει ισχυρή επιθυμία να ανήκει και να αντιμετωπίζεται ως το άλλο φύλο, να νιώθει σημαντική δυσφορία με τα πρωτογενή ή/και τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του και να θέλει να απαλλαγεί από αυτά με στόχο απόκτησης των χαρακτηριστικών του επιθυμητού φύλου, ενώ συχνά διακατέχεται και από την πεποίθηση ότι έχει τα τυπικά συναισθήματα και τις αντιδράσεις του φύλου που επιθυμεί να μεταβεί. Παράλληλα, η προαναφερόμενη κατάσταση πρέπει να προκαλεί κλινικά σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στην κοινωνική, επαγγελματική ή άλλη σημαντική λειτουργία.
Σε τι διαφέρει η δυσφορία φύλου από την ομοφυλοφιλία;
Η δυσφορία φύλου έχει να κάνει με τη ταυτότητα φύλου. Το πώς δηλαδή το άτομο βιώνει και παρουσιάζει τον εαυτό του ως προς το φύλο και φυσικά τον τρόπο με τον οποίο θέλει να αντιμετωπίζεται από τους γύρω του. Η ομοφυλοφιλία είναι ένας σεξουαλικός προσανατολισμός όπου ο άνθρωπος νιώθει έλξη για το ίδιο φύλο αλλά δεν θα ήθελε ο ίδιος να ανήκει σε άλλο φύλο. Ο/η ομοφυλόφιλος νιώθει συνήθως πολύ καλά με τα πρωτογενή και δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου του, τα απολαμβάνει, μάλιστα, και απλώς ελκύεται συναισθηματικά και σεξουαλικά από άτομα με το ίδιο φύλο.
Υπάρχουν άτομα που είναι ομοφυλόφιλα και δυσφορούν παράλληλα με το φύλο τους;
Φυσικά, υπάρχουν ομοφυλόφιλοι που πληρούν παράλληλα τα κριτήρια για δυσφορία φύλου. Για παράδειγμα ένα βιολογικά άρρεν άτομο που αυτοπροσδιορίζεται ως γυναίκα, είναι δηλαδή τρανς γυναίκα και νιώθει έλξη ταυτόχρονα για το γυναικείο φύλο. Το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Στην κλινική πρακτική όμως συχνότερα συναντάμε ετεροφυλόφιλα τρανς άτομα.
Σε ποιους ειδικούς θα πρέπει να απευθυνθεί η Νατάσσα για τη φυλομετάβαση;
Σε έναν ψυχολόγο ή ψυχίατρο εξειδικευμένο σε ζητήματα ταυτότητας φύλου είτε σε δημόσιο είτε σε ιδιωτικό φορέα για αξιολόγηση και παρακολούθηση για κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα ώστε να φανεί αν η δυσφορία φύλου είναι αυτό καθαυτό το αίτημα ή αν υποβόσκει οποιοδήποτε άλλο ζήτημα προς εξέταση. Μην διστάσεις να επισκεφτείς έναν ειδικό ψυχικής υγείας σκεπτόμενη ότι η δυσφορία φύλου θα αντιμετωπιστεί ως ψυχιατρική διαταραχή. Καμία σχέση. Η ψυχιατρική αξιολόγηση και παρακολούθηση είναι αναγκαίο μέρος της διαδικασίας που θα λειτουργήσει προστατευτικά για σένα. Ο επόμενος ειδικός είναι ο ενδοκρινολόγος που τυπικά θα πρέπει να ζητήσει γνωμάτευση από ψυχίατρο προκειμένου να προχωρήσει σε ορμονική θεραπεία («Gender-Affirming Hormone Therapy»). Πριν προχωρήσει κανείς στο τελευταίο βήμα αυτού του ταξιδιού, δηλαδή έξω από την πόρτα του πλαστικού χειρουργού, καλό θα ήταν να έχει διαβιώσει στο επιθυμητό φύλο για τουλάχιστον ένα έτος προτού επέμβει χειρουργικά με έναν μη αναστρέψιμο τρόπο. Ο πλαστικός χειρουργός θα πρέπει να είναι εξειδικευμένος σε περιστατικά φυλομετάβασης και για την λεγόμενη «bottom surgery», στη περίπτωση της Νατάσσας, για πλαστική αιδοίου, θα χρειαστεί προσεκτική αναζήτηση ενός ειδικού, πιθανόν ενός ιατρού μικροπλαστικής.
Τι θα πρέπει να γνωρίζω;
Είναι πολύ σημαντικό για σένα να πληροφορηθείς για πιθανές επιπτώσεις της ορμονοθεραπείας, καθώς και για λεπτομέρειες γύρω από τις χειρουργικές επεμβάσεις, το είδος των παρεμβάσεων που θα χρειαστείς, το κόστος, τον χρόνο αποκατάστασης και άλλους ενδεχόμενους περιορισμούς. Επίσης, οφείλεις στον εαυτό σου να ενημερωθείς για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσεις ομαλά να συστηθείς ξανά στην κοινωνία. Για δική σου, λοιπόν, βοήθεια, κάνε κλικ στον σύνδεσμο μίας πολύ χρήσιμης ιστοσελίδας, ειδικά διαμορφωμένης για την παροχή πληροφόρησης των ειδικών επιστημόνων και των trans ατόμων.
«Θα γίνω η γυναίκα των ονείρων μου;»
Εδώ Νατάσσα, θέλω την προσοχή σου, θα πρέπει να είσαι προσεκτική με τις προσδοκίες που έχεις χτίσει γύρω από την εικόνα σου ως γυναίκα κατόπιν παρεμβάσεων. Θέλω να διατηρήσεις τον ρεαλισμό σου, προκειμένου να μην απογοητευτείς με το αποτέλεσμα. Φυσικά και μπορείς να γίνεις η γυναίκα των ονείρων σου, αν ο στόχος σου είναι να είσαι μία υγιής νέα γυναίκα που θα νιώθει πλέον όμορφα με την ύπαρξη της, θα διατηρήσει την λειτουργικότητα του σώματός της και θα μπορεί να υπάρχει στις σχέσεις της ως η Νατάσσα που πάντα ήθελε και ένιωθε. Δεν χρειάζεται η υπερβολή στις παρεμβάσεις, δεν χρειάζονται οι εξαντλητικές δίαιτες, ούτε η εμμονή σε κάποια εικόνα ενός μοντέλου-προτύπου. Είναι ρεαλιστικές, θεωρείς, οι προσδοκίες σου; Ταιριάζουν στο ανάστημα που έχεις, στο μυοσκελετικό σου σύστημα, στο σχήμα του προσώπου σου, σε πράγματα δηλαδή που δεν αλλάζουν με ευκολία. Αυτά θα πρέπει να τα σκεφτείς σοβαρά, προκειμένου το αποτέλεσμα να έχει να κάνει με την απελευθέρωση που θα φέρει αυτή η μετάβαση στη ζωή σου ως γυναίκα και όχι με το κυνήγι της «τέλειας» εικόνας, της ιδανικής γυναίκας.
Κακούρου Άρτεμις Αναστασία, Ψυχολόγος MSc, Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.