Ο δρόμος του παιδιού προς την εφηβεία είναι ιδιαίτερα καθοριστικός για το αύριο της ζωής του. Η εφηβεία είναι το μεταβατικό στάδιο από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή και χαρακτηρίζεται ως η πιο κρίσιμη περίοδος στη ζωή ενός ανθρώπου, καθώς είναι η ηλικία της σύγκρουσης, της αμφισβήτησης, της άρνησης, της αντίδρασης και της παρόρμησης. Το παιδί σε αυτή την ηλικία θυμώνει, απογοητεύεται και ενθουσιάζεται έντονα. Η εφηβεία θεωρείται η ηλικία της σεξουαλικής αφύπνισης και σταδιακής ωρίμανσης του σεξουαλικού ρόλου του ατόμου. Πολλές βιολογικές, ορμονικές και σωματικές αλλαγές συμβαίνουν στα χρόνια αυτά, που επηρεάζουν τη συναισθηματική κατάσταση και τη συμπεριφορά του.
Οι ορμονικές αφυπνίσεις ενεργοποιούν την περιέργεια των εφήβων για το σώμα τους, αλλά και για το σώμα του άλλου φύλου, ενώ αρχίζει να γίνεται πιο έντονη η ανάγκη να διερευνήσουν τη δική τους σεξουαλικότητά. Το ενδιαφέρον και η ενασχόληση με θέματα σεξουαλικής φύσεως είναι χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου και συνδέονται με την αύξηση και ωρίμανση των γεννητικών οργάνων και την εμφάνιση των δευτερευόντων χαρακτηριστικών της ήβης. Κατά τη διάρκεια της εφηβικής περιόδου παρατηρείται εκούσια συμμετοχή στον αυτοερωτισμό, γεγονός που δείχνει τη σεξουαλική αφύπνιση του ατόμου.
Στάδια ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης στην εφηβεία
- Ήβη (ορμονική αφύπνιση, 12-14 ετών): Η περίοδος της ήβης διαρκεί περίπου δύο χρόνια προτού το παιδί μπει στην εφηβεία. Το τέλος της παιδικής ηλικίας για τα αγόρια σηματοδοτείται με την αύξηση του μεγέθους του πέους, των όρχεων και του όσχεου, καθώς και με την εμφάνιση τριχοφυΐας. Στα κορίτσια, παρατηρείται αύξηση του στήθους, ανάπτυξη των ωοθηκών και της μήτρας και εμφάνιση της έμμηνου ρύσεως. Οι έφηβοι σε αυτή την ηλικία αισθάνονται φόβο, ντροπή και αμηχανία, ενώ τα πρώτα ερωτικά συναισθήματα κάνουν την εμφάνισή τους. Στο στάδιο αυτό, το άτομο δημιουργεί παρέες με άτομα του ιδίου φύλου, τις οποίες θεωρεί πολύ ισχυρές.
- Κυρίαρχη Eφηβεία (ψυχοσυναισθηματικές μεταβολές, 14-17 ετών): Στο στάδιο αυτό, αρχίζει να δημιουργείται ένα έντονα ανταγωνιστικό κλίμα με τους γονείς. Οι έφηβοι εκφράζουν την ανάγκη τους για αυτονομία. Οι παρέες θεωρούνται πολύ σημαντικές και συχνά, άλλα πρόσωπα, όπως ένας φίλος ή ο δάσκαλος αποτελούν τα νέα πρότυπα και γίνονται αντικείμενο θαυμασμού. Εδώ είναι που εκδηλώνονται οι παράφοροι έρωτες, καταστάσεις έντονου πάθους και μικρής διάρκειας. Ο έφηβος διανύει μία περίοδο μοναξιάς αλλά και δημιουργικότητας, ενώ συχνά εμφανίζει υπαρξιακές αναζητήσεις.
- Eφηβικό Kλείσιμο (απογαλάκτιση και αποχαιρετισμός της εφηβείας, 17-19 ετών): Εδώ οι περισσότεροι έφηβοι αποκτούν μία σταθερή εικόνα και αίσθηση του εαυτού. Στην περίοδο αυτή ξεκινά η σεξουαλική διεκδίκηση και η αναζήτηση ερωτικού συντρόφου. Οι έντονες συγκρούσεις με το οικογενειακό περιβάλλον περιορίζονται κατά πολύ και επέρχεται η συμφιλίωση με τους γονείς, ενώ οι απαιτήσεις της ενήλικης ζωής οδηγούν τον έφηβο να προσαρμοστεί σε μία νέα, περισσότερο ρεαλιστική πραγματικότητα.
Βασικοί Στόχοι Σεξουαλικής Αγωγής
- Εξοικείωση του εφήβου με το σώμα του (εγγύτητα)
- Διεκδίκηση της επαφής, της σχέσης και της σεξουαλικότητας (μέσα από τον αυνανισμό και τη φαντασίωση)
- Διαμόρφωση θετικής εμπειρίας γύρω από το σεξ (μέσα από το πέρασμα της πρώτης φοράς)
- Συναισθηματική ωρίμανση τόσο στο σεξ όσο και στη σχέση
- Φροντίδα για την σεξουαλική υγεία (μέσα από την πρόληψη των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων)
- Έλεγχος γονιμότητας και ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης
Οι υπηρεσίες μας
Το Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, ύστερα από ενεργή πρωτοβουλία του προέδρου Δρ. Θάνου Ασκητή, διοργανώνει εδώ και 30 συνεχόμενα χρόνια περισσότερες από πενήντα δωρεάν επιμορφωτικές διαλέξεις κάθε έτος, με σκοπό την έγκυρη πληροφόρηση των παιδιών, των εφήβων, των γονέων αλλά και όλων όσων εμπλέκονται στα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης της χώρας, πάνω σε ζητήματα σεξουαλικής αγωγής και ψυχικής υγείας.
Τα βιβλία μας
Για περαιτέρω πληροφορίες παρέχεται δωρεάν από το Ινστιτούτο μας ενημερωτικό βιβλίο με τίτλο:
100 Ερωτήσεις & Απαντήσεις για το Γονιό, το Παιδί και τον Έφηβο