Πρόκειται για ένα «σύμπλεγμα» συναισθημάτων, που προκύπτει από ερεθίσματα, τα οποία μας προκαλούν σκέψεις και συμπεριφορικές εκδηλώσεις.
Προσεγγίζοντας την επιστήμη του έρωτα, στα είδη ζήλιας συναντάται ένα δίπολο, όπου υπάρχει η υγιής μορφή ερωτικής ζήλιας και η παθολογική. Εδώ θα μιλήσουμε για την υγιή και όχι για την ζηλοτυπία, που «φοράει» τη στολή της παράνοιας, σε μια μορφή υπερβολής και νοσηρής συνέχειας, χωρίς τέλος.
Το συναίσθημα της ερωτικής ζήλιας εμφανίζεται όταν το άτομο νιώθει ότι η σχέση του κινδυνεύει ή αλλιώς απειλείται, είτε από εξωτερικούς παράγοντες π.χ. ένα τρίτο άτομο, είτε από ενδογενείς π.χ. όταν περνάει πολύ λιγότερο χρόνο με το σύντροφό του, σε σχέση με παλιότερα, όταν στρέφει την προσοχή του περισσότερο αλλού παρά στο ίδιο.
Η ζήλια στις εικόνες της ζωής μπορεί να λειτουργήσει ως «θερμάστρα» της σχέσης, ως ένας τρόπος να προσελκύσει το άτομο το σύντροφο, να τον φλερτάρει ξανά, να τον βάλει στην «πρίζα», να συνειδητοποιήσει πως αυτό που θέλει είναι δίπλα του!
Μάλιστα, μπορεί να χαρακτηριστεί και σεξουαλικά διεγερτική, αφού το παιχνίδι των φαντασιώσεων δύναται να αναζωπυρωθεί. Λειτουργεί ως ανταμοιβή, δηλαδή ευχαρίστηση με επιβεβαιωτικό χαρακτήρα στο σύντροφο που εισπράττει τα νάζια ζήλιας, αφού μέσα από αυτό «πιστοποιεί» τον εαυτό του ως σύντροφο, εραστή και αγαπημένο.
Η ζήλια μπορεί να χαρακτηριστεί ως συμπεριφορά με στόχο, με περιεχόμενο ψυχικό και «απαιτητικό», σε μία ανάγκη να νιώσει το άτομο ότι του ανήκει ο άνθρωπος που έχει επιλέξει. Δημιουργεί ερωτήματα αξιοπιστίας και ειλικρίνειας σε μια αλήθεια που ζητάει να την επιβεβαιώσει με λόγια και με πράξεις ο σύντροφος. Ο έρωτας, λοιπόν, «πασπαλίζεται» με ζήλια, όταν απαιτεί την αποκλειστική, άνευ όρων, συνεχή και ολοκληρωτική κατοχή του ερωτικού συντρόφου.
Να θυμάστε, όμως, ότι ως σύντροφοι οφείλουμε να προφυλάσσουμε τη σχέση μας από εξωτερικούς κινδύνους, για παράδειγμα αν δεχόμαστε επανειλημμένα φλερτ από ένα τρίτο άτομο και ο σύντροφό μας ενοχλείται θέτουμε τα όριά μας και προστατεύουμε τη σχεσιακή μας δυναμική.
Η ζήλια σχηματίζει το κεντρικό ενδιαφέρον της χαράς και της απόλαυσης
και αναδεικνύει την αξία της κατάκτησης!
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.