Με αφορμή το νέο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε εχθές στην χώρα μας σκεφτήκαμε να καταγράψουμε τις απόψεις της κοινωνίας για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. Η βιβλιογραφία υποστηρίζει μια θετική συσχέτιση μεταξύ της νομικής αναγνώρισης του γάμου των ομοφυλόφιλων και της κοινωνικής αποδοχής της ομοφυλοφιλίας.
Ελληνικά και παγκόσμια δεδομένα για το γάμο
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ήδη 35 χώρες έχουν νομιμοποιήσει τον γάμο για ομόφυλα ζευγάρια. Η καθυστέρηση που παρατηρείται σε άλλες χώρες σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την σύνδεση που κάνουν μεταξύ του γάμου και της οικογένειας, καθώς θεωρούν ότι πρόκειται για μια αποκλειστικά ετεροφυλοφιλική εμπειρία. Οι νόμοι συμβάλλουν στην διαμόρφωση των κοινωνικών στάσεων, αλλά και οι τελευταίες μπορούν να επηρεάσουν τόσο πολιτικούς ηγέτες, όσο και την ίδια την ψυχική ευημερία των οικογενειών του ιδίου φύλου.
Τι συμβαίνει όμως στην Ελληνική πραγματικότητα; Ποια είναι η στάση της Ελληνικής κοινωνίας;
Προκείμενου να κατανοήσει κάποιος αυτό το ερώτημα, χρειάζεται να ερευνήσει τις επιδράσεις της καταγωγής, των πολιτικών απόψεων, των πεποιθήσεων για την ομοφυλοφιλία, των κοινωνικών επαφών με ομοφυλόφιλους, των ρόλων του φύλου και του θρησκευτικού αισθήματος για να βρεθούν ποιοι παράγοντες επηρεάζουν περισσότερο τις στάσεις του πληθυσμού. Η έρευνα του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, μέτρησε τον παλμό της κοινωνίας και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 28% των αντρών, το 71% των γυναικών και το 1% που προσδιορίζονταν με ένα άλλο γένος πέρα από τα αναγραφόμενα, είναι υπέρ του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών σε ποσοστό 66% έναντι του 44%, που τάσσεται κατά.
Αυτά τα ευρήματα συμφωνούν με την υπάρχουσα βιβλιογραφία που αναφέρει ότι οι στάσεις των ατόμων ήταν πιο αρνητικές στην Πολωνία και στην Ελλάδα από ό,τι σε άλλες χώρες και αυτές οι διαφορές μπορούν να εξηγηθούν από ψυχολογικούς παράγοντες, κυρίως από το ισχυρό θρησκευτικό αίσθημα και τις παραδοσιακές απόψεις γύρω από τις σχέσεις. Επίσης, ανάμεσα στους σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν θετικά τις στάσεις των ανθρώπων γενικά, είναι και το υψηλότερο επίπεδο ικανοποίησης, που βιώνουν στις κοινωνικές τους συνδέσεις με ομοφυλόφιλα άτομα, καθώς και η χαμηλή προσκόλληση τους στους παραδοσιακούς κοινωνικούς ρόλους του φύλου.
Το προφίλ των συμμετεχόντων και οι απόψεις τους για το γάμο
Αξίζει να σημειωθεί ότι περισσότερο από το μισό των ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα διέμενε στην Αττική, το 87% είχε ετεροφυλόφιλο σεξουαλικό προσανατολισμό, περίπου το 65% δεν είχε παιδιά, το 72% είχε σχέση, ενώ περίπου οι μισοί δεν ήταν παντρεμένοι. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 82% του δείγματος ήταν απόφοιτοι πανεπιστημίου, ενώ το 43% ήταν ιδιωτικοί υπάλληλοι. Όσον αφορά το ηλικιακό φάσμα, παρατηρείται μεγάλο εύρος, αλλά η πλειονότητα εντοπίζεται στις ηλικίες 25 έως 34 χρονών. Το συγκεκριμένο προφίλ του μεγαλύτερου ποσοστού του δείγματος των συμμετεχόντων συνδέθηκε με θετικές στάσεις γύρω από τα ομόφυλα ζευγάρια. Αυτά αποτελέσματα συμφωνούν και με την υπάρχουσα βιβλιογραφία, καθώς οι νεότεροι και πιο μορφωμένοι έχουν την τάση να υποστηρίζουν περισσότερο θετικές απόψεις για την ομοφυλοφιλία, ανεξαρτήτως του νομικού καθεστώτος των LGBTQI+ δικαιωμάτων στη χώρα τους. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες στην έρευνα του Ινστιτούτου θεωρούν τον πολιτικό γάμο ως την πιο κατάλληλη επιλογή για τα ομόφυλα ζευγάρια, υποστηρίζοντας ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν ίσα δικαιώματα. Η βιβλιογραφία υποστηρίζει ότι ο αποκλεισμός των ομόφυλων ζευγαριών από τον γάμο, τους αποκλείει επίσης από όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με τον γάμο. Ο κυριότερος λόγος που κάποιοι εξέφρασαν αντίθετη άποψη ως προς τον γάμο ήταν η διαφωνία τους με το δικαίωμα της τεκνοθεσίας, που ενυπάρχει στην έννοια του γάμου. Ως προς την δημιουργία συναισθηματικού δεσμού, το 80% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι είναι εξίσου ισχυρός και σταθερός για όλα τα ζευγάρια, ανεξαρτήτως του σεξουαλικού προσανατολισμού.
Τεκνοθεσία
Όσον αφορά την τεκνοθεσία των ομόφυλων ζευγαριών, το μισό δείγμα ήταν θετικά διακείμενο, ενώ το άλλο μισό ήταν αρνητικά. Αυτά τα ευρήματα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη “μεικτών απόψεων” στις στάσεις του πληθυσμού σχετικά με τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, υποδεικνύοντας παράλληλα την ύπαρξη μεγάλων κενών ακόμη και σε πιο αναπτυγμένες κοινωνίες. Περίπου το 40% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι τα ομόφυλα ζευγάρια δεν θα έπρεπε να αποκτούν παιδιά, ενώ η δεύτερη πιο δημοφιλής επιλογή είναι η υιοθεσία. Σύμφωνα με βιβλιογραφικά δεδομένα, υπάρχουν έντονες αρνητικές απόψεις προς τους γονείς του ίδιου φύλου και το επιχείρημα εστιάζεται συχνά στη αγωνία για την ευημερία των παιδιών τους. Επίσης, η πεποίθηση ότι τα παιδιά χρειάζονται και πατέρα και μητέρα επηρεάζει αρνητικά την αξιολόγηση της ικανότητας των ομόφυλων γονέων.
Ωστόσο, το 63.5% του πληθυσμού θεωρεί ότι ένα ομόφυλο ζευγάρι μπορεί επαρκώς να μεγαλώσει ένα παιδί. Στη βιβλιογραφία, η θεωρία των οικογενειακών συστημάτων υποστηρίζει ότι η υγιής ανάπτυξη των παιδιών εξαρτάται περισσότερο από την λειτουργία της οικογένειας παρά από τη δομή της. Τα αποτελέσματα ερευνών υπογραμμίζουν συνεπώς ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ομόφυλες οικογένειες αναπτύσσονται παρόμοια με αυτά που μεγαλώνουν σε οικογένειες με μητέρα και πατέρα, σε διάφορους αναπτυξιακούς τομείς όπως η κοινωνικοσυναισθηματική λειτουργία και η συμπεριφορά του φύλου (Miller et al., 2017), οι κοινωνικές δεξιότητες, η ψυχολογική ευεξία και οι ακαδημαϊκές επιδόσεις (Cenegy, Denney, and Kimbro 2018; Reczek et al. 2016; Fedewa and Clark 2009; Gartrell and Bos 2010; Reczek et al. 2017; Wainright, Russell, and Patterson 2004; Boertien and Bernardi 2019; Rosenfeld 2010; Watkins). Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα πλήθους ερευνών δείχνουν ότι οι ενήλικες LGBTQ+ είναι επιτυχημένοι στους ρόλους της γονεϊκότητας και τα παιδιά τους αναπτύσσονται προς θετικές κατευθύνσεις. Τέλος, σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας, περίπου το 70% του πληθυσμού δεν θεωρεί ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων καθορίζει τον προσανατολισμό των παιδιών τους.
Συμπεράσματα
Λαμβάνοντας υπόψιν ότι περίπου το 70% του δείγματος της έρευνας πιστεύει ότι ο ομοφυλοφιλικός προσανατολισμός είναι κάτι που καθορίζεται κατά κύριο λόγο από τη γέννηση, τα βήματα που χρειάζεται να κάνει η Ελληνική κοινωνία για ένα πιο υποστηρικτικό και ανοικτό περιβάλλον είναι να ενισχύσει την κοινωνική επαφή με άτομα της LGBTQI+ κοινότητας, σε διάφορα περιβάλλοντα (όπως π.χ. τα πανεπιστήμια), προκειμένου να εξαλειφθούν οι κοινωνικές διαφορές, ενώ είναι σημαντικό να υπάρξει περισσότερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πάνω σε αυτά τα θέματα.
Άρθρο- Πλουμάκη Μαρία
Ψυχολόγος – MSc in Clinical Psychosexology
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.