Ο καρκίνος του μαστού είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως, ενώ αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου σε ηλικίες μεταξύ 45 και 60 ετών στο δυτικό κόσμο. Προσβάλλει περίπου μία στις 10 γυναίκες, στις υγειονομικά αναπτυγμένες χώρες και η επιβίωση του πλησιάζει το 70%, ποσοστό που εξαρτάται από την έγκαιρη πρόγνωση.
Χάρη στις προσπάθειες που έχουν γίνει για την έγκαιρη διάγνωση και την εύρεση αποτελεσματικότερων μεθόδων θεραπείας, η θνητότητα έχει παραμείνει περίπου σταθερή σε πολλούς πληθυσμούς παρά την αυξανόμενη εμφάνισή της, ειδικά στο δυτικό κόσμο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περισσότερες από 1.600.000 γυναίκες το χρόνο διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού, ενώ κάθε χρόνο στη χώρα μας εντοπίζονται περίπου 6.000 νέα περιστατικά, αριθμοί που αποτυπώνουν ηχηρά την κοινωνική διάσταση της ασθένειας.
Είναι σαφές, μέσα από την βιβλιογραφική ανασκόπηση, πως το αντίκτυπο της ίδιας της νόσου στη ψυχολογία των γυναικών (διάθεση, εικόνα σώματος, σωματική αδυναμία) καθώς και η επίδραση των χειρουργικών επεμβάσεων και θεραπειών (απώλεια οιστρογόνων λόγω χημειοθεραπείας και οι ορμονικές θεραπείες που προκαλούν συμπτώματα εμμηνόπαυσης), δημιουργούν προβλήματα στη σεξουαλική τους λειτουργία (μειωμένη σεξουαλική επιθυμία).
Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Sexual Medicine εξέτασε το κατά πόσο οι γυναίκες με διαγνωσμένο καρκίνο μαστού (ανεξαρτήτως σταδίου) αναζητούν βοήθεια για τα σεξουαλικά προβλήματα και για τις ανησυχίες τους γύρω από αυτό, καθώς και ποιοι είναι οι παράγοντες που εμποδίζουν μια γυναίκα στο να αναζητήσει βοήθεια. Στην έρευνα συμμετείχαν 144 γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας τα 56 έτη, από τις οποίες το 62% είχε σύντροφο/σύζυγο, το 38% είχε υποβληθεί σε μαστεκτομή ενώ το 75% αφορούσε μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: το κατά πόσο είναι πρόθυμος κάποιος να αναζητήσει βοήθεια για το σεξουαλικό του πρόβλημα αξιολογήθηκε με το ερωτηματολόγιο Sexual Help-Seeking, η σεξουαλική λειτουργία αξιολογήθηκε με το PROMIS Sexual Function and Satisfaction, ενώ οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν και ερωτηματολόγια που σχετίζονταν με την αυτοπεποίθηση και την αυτοαποτελεσματικότητά τους Self-Efficacy.
Αποτελέσματα
- Το 49% (n= 70) του δείγματος ζήτησε βοήθεια για το σεξουαλικό πρόβλημα ή και μοιράστηκε τις ανησυχίες του.
- Από τις γυναίκες που συζήτησαν το σεξουαλικό του πρόβλημα:
- Το 24% (n= 35) απευθύνθηκε για βοήθεια σε κάποιο πάροχο υγειονομικής περίθαλψης (health care provider), κυρίως με το γυναικολόγο, σε ποσοστό 15%.
- Το 42% (n= 61) απευθύνθηκε σε κάποιον εκτός του παρόχου (πχ. φίλο, συγγενή,σύντροφο)
- Το 21% (n= 35) αναζήτησε πληροφορίες από εναλλακτικές πηγές (πχ. διαδίκτυο)
- Τα σεξουαλικά προβλήματα σχετίστηκαν με: τη σεξουαλική επιθυμία, τη κολπική ξηρότητα, τη δυσφορία κόλπου (vaginal discomfort) και τη σεξουαλική ευχαρίστηση.
- Οι γυναίκες που απευθύνθηκαν για το σεξουαλικό τους πρόβλημα ή ανησυχία, είχαν υψηλότερα σκορ αυτο-αποτελεσματισκότητας και αυτοπεποίθησης, σε αντίθεση με εκείνες που δεν απευθύνθηκαν, ή αναζήτησαν βοήθεια μόνο μέσω εναλλακτικών πηγών (διαδίκτυο,έντυπα).
- Οι γυναίκες που δεν αναζήτησαν βοήθεια για το σεξουαλικό τους πρόβλημα ή ανησυχία, παρουσίασαν υψηλότερα ποσοστά δυσφορίας με το σώμα, καθώς και έντασης και διάρκειας σεξουαλικών προβλημάτων, σε σχέση με εκείνες που αναζήτησαν.
- Οι γυναίκες που ήταν σεξουαλικά ενεργές και είχαν σύντροφο ήταν 3 φορές πιο πιθανό να αναζητήσουν βοήθεια για το σεξουαλικό τους πρόβλημα.
Συνοψίζοντας, το άρθρο αναφέρεται στην ανάγκη για άμεση παροχή πληροφοριών γύρω από τα σεξουαλικά θέματα που σχετίζονται με τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Είναι αναγκαίο από τους φορείς υγειονομικής περίθαλψης να εισάγεται ομαλά μέσα στην γενικότερη κλινική εξέταση και το ζήτημα της σεξουαλικής υγείας. Η κατανόηση των παραγόντων που εμποδίζουν μια γυναίκα με διαγνωσμένο καρκίνο του μαστού να αναζητήσει βοήθεια για το σεξουαλικό της πρόβλημα ή να μοιραστεί ανησυχίες για το θέμα αυτό, θα βελτιώσει τις πιθανότητες για μια πιο ολοκληρωμένη ιατρική φροντίδα.
Παπαδόπουλος Περικλής
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής
Επιστημονικός Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ
Πηγή: Reese JB, Sorice KA, Pollard W, et al. Understanding Sexual Help-Seeking for Women With Breast Cancer: What Distinguishes Women Who Seek Help From Those Who Do Not? J Sex Med 2020;