Πλευρές της γυναικείας σεξουαλικής λειτουργίας όπως επιθυμία,διέγερση, κολπική εφύγρανση,οργασμός και σεξουαλική ικανοποίηση (sexual satisfaction) επηρεάζονται από τις υποκειμενικές πεποιθήσεις που διατηρούν οι ίδιες για το σώμα τους. Η εικόνα σώματος (body image) εμπερικλείει τις πεποιθήσεις, στάσεις και συμπεριφορές που διατηρεί μια γυναίκα σχετικά με την εξωτερική της εμφάνιση και χαρακτηρίζεται ως θετική (εκτίμηση-body appreciation, αποδοχή και αγάπη για το σώμα) ή αρνητική (μειωμένη εκτίμηση, ικανοποίηση καθώς και ντροπή για το σώμα).
Μια θετική εικόνα σώματος συμβάλλει στην ενίσχυση της σεξουαλικής λειτουργίας (σεξουαλική επιθυμία, διέγερση και οργασμός) και ικανοποίησης της γυναίκας, ενώ μια αρνητική την οδηγεί σε αποφυγή των σεξουαλικών επαφών, μειωμένα επίπεδα διέγερσης, δυσκολία στον οργασμό, μειωμένη σεξουαλική ικανοποίηση και αυξημένα επίπεδα σεξουαλικής δυσφορίας. Μια γυναίκα με αρνητική εικόνα σώματος χαρακτηρίζεται από διαστρεβλωμένες αντιλήψεις και υπέρμετρη ενασχόληση με αυτό, που συχνά εμπερικλείει αντιρροπιστικές συμπεριφορές (έντονη σωματική άσκηση, νηστεία, διουρητικά), οι οποίες αποκτούν συστηματικότητα και ένταση μέσα στο φάσμα διατροφικών διαταραχών.
Ποιοι παράγοντες παρεμβάλλονται και καθορίζουν ακριβώς αυτή τη συσχέτιση εικόνας σώματος και σεξουαλικής λειτουργίας;
- Η σεξουαλική αυτοεκτίμηση (sexual self-esteem) αναφέρεται στη σεξουαλική αυτοπεποίθηση (sexual confidence), δηλαδή την ικανότητα του ατόμου να αντλεί ικανοποίηση μέσα από την ελεύθερη έκφραση της σεξουαλικότητάς του, καθώς και στη διεκδίκηση ενός ενεργού σεξουαλικού ρόλου. Έχει φανεί ότι η θετική εικόνα σώματος σχετίζεται με μεγαλύτερη σεξουαλική αυτοεκτίμηση.
- Η σεξουαλική επικοινωνία (sexual communication) αναφέρεται στο να μοιράζονται οι σύντροφοι τις ανάγκες, επιθυμίες, φαντασιώσεις, προβληματισμούς τους γύρω από το σεξ. Έχει βρεθεί ότι γυναίκες που έχουν θετική εικόνα σώματος νιώθουν πιο άνετα να επικοινωνήσουν για σεξουαλικά θέματα με το σύντροφο τους. Αφετέρου, γυναίκες που δεν είναι ικανοποιημένες με το σώμα τους είναι λιγότερο πιθανό μπουν στη διαδικασία να συζητήσουν με το σύντροφο τους τη χρήση προφυλακτικού στο σεξ, από φόβο μήπως εγκαταλειφθούν, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια δυσανάλογη σχέση κόστους- οφέλους ανάμεσα στους συντρόφους.
Χαρακτηριστική είναι έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2021 στο περιοδικό The Journal of Sexual Medicine, περιλάμβανε 510 γυναίκες, ηλικίας 18-53 ετών (Μ.Ο ηλικίας: 28 έτη) και διερευνούσε το πώς σχετίζεται η σεξουαλική αυτοεκτίμηση και επικοινωνία με την εικόνα σώματος και τη σεξουαλική λειτουργία. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τα όσα προαναφέρθηκαν.
Ειδικότερα, οι γυναίκες που είχαν θετική εικόνα σώματος ανέφεραν:
- αυξημένα επίπεδα σεξουαλικής αυτοεκτίμησης (πχ ως σεξουαλικοί σύντροφοι, ένιωθαν αυτοπεποίθηση και αυτοαξιολογούνταν υψηλά)
- μεγαλύτερη σεξουαλική επικοινωνία (δηλαδή μικρότερη δυσκολία και αμηχανία να μοιραστούν με το σύντροφο τους τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις, λεπτομέρειες για τη σεξουαλική τους ζωή και μεγαλύτερη προθυμία να συζητήσουν για την επίλυση σεξουαλικών προβλημάτων)
- υψηλότερα επίπεδα σεξουαλικής λειτουργίας (πχ διέγερσης, συχνότητα οργασμών, λιγότερος πόνος στη διάρκεια σεξουαλικών επαφών)
- μικρότερα επίπεδα σεξουαλικής αυτοεκτίμησης, και κατ’ επέκταση
- μικρότερα επίπεδα σεξουαλικής επικοινωνίας και λειτουργίας.
Από την άλλη πλευρά, γυναίκες που ανησυχούσαν για το σώμα τους στη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής με το σύντροφο, σκεπτόμενες ότι είναι κακό να είσαι γυμνός μπροστά στο σύντροφο σου ή ότι θα τις θεωρήσει άσχημες, ανέφεραν:
- μικρότερα επίπεδα σεξουαλικής αυτοεκτίμησης, και κατ’ επέκταση
- μικρότερα επίπεδα σεξουαλικής επικοινωνίας και λειτουργίας.
Οι παραπάνω παράμετροι έχουν αμφίδρομη σχέση και αποτελούν σημαντικά στοιχεία στη συντροφική και ερωτική ζωή ενός ζευγαριού. Οι πεποιθήσεις και οι στάσεις της γυναίκας για το σώμα της είναι μείζονος σημασίας για τη σεξουαλική της αυτοεκτίμηση, επικοινωνία και λειτουργία. Κρίνεται σημαντικό στις περιπτώσεις που δυσκολεύεται να διαχειριστεί και να επικοινωνήσει στο σύντροφο της τυχόν αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα να ζητάει τη βοήθεια ενός επαγγελματία σεξουαλικής υγείας.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Wu T, Zheng Y. (2021). Effect of Sexual Esteem and Sexual Communication on the Relationship Between Body Image and Sexual Function in Chinese Heterosexual Women. Τhe Journal of Sexual Medicine ;18(3):474-486.