Φανταστείτε να πέφτατε για ύπνο δίπλα στον σύντροφο σας, όπως κάθε φορά, και στη μέση της νύχτας, κάπου μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, να βιώνατε σεξουαλική επιθυμία και διέγερση και είτε να αυνανιζόσασταν είτε ακόμα και να προχωρούσατε σε σεξουαλική επαφή, χωρίς, ωστόσο, να μπορείτε να θυμηθείτε τίποτα από όλη αυτήν την σεξουαλική δραστηριότητα το επόμενο πρωί. Πόσο ρεαλιστικό και πιθανό μοιάζει αυτό το σενάριο να συμβεί;
Η παραπάνω περίπτωση χαρακτηρίζεται ως σεξυπνία (sexsomnia) και ανήκει στην κατηγορία των παραϋπνιών. Η σεξυπνία αποτελεί μια διαταραχή του ύπνου που περιλαμβάνει κάθε μορφής σεξουαλική συμπεριφορά (αυνανισμό, στοματικό σεξ, διείσδυση) που πραγματοποιείται ενώ το άτομο βρίσκεται σε καθεστώς μερικής αφύπνισης, χωρίς όμως να μπορεί να την αντιληφθεί και να την ελέγξει.
Τα περισσότερα δεδομένα που έχουμε για τον επιπολασμό των παραϋπνιών και συγκεκριμένα της σεξυπνίας προέρχονται από κλινικές ύπνου και δεν αφορούν τον γενικό πληθυσμό. Έχει βρεθεί ότι η σεξυπνία εκδηλώνεται στο 8% των συμμετεχόντων, ενώ είναι 3 φορές πιο συχνή στους άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες.
Οι ειδικοί αναφέρουν πως στις περισσότερες περιπτώσεις η διαταραχή εμφανίζεται μετά την εφηβεία και είναι πιο συνηθισμένη στα άτομα που υπνοβατούν ή παραμιλούν κατά τη διάρκεια του ύπνου τους. Φαίνεται ότι είναι πιο συχνή στα άτομα που παρουσιάζουν άγχος και φόβο συναισθηματικής και σεξουαλικής εγκατάλειψης, στην κατάχρηση αλκοόλ και/ή λήψη ναρκωτικών ουσιών και υπνωτικών φαρμάκων. Επίσης, η έλλειψη ύπνου και το στρες, όπως και η σωματική και ψυχική κόπωση γενικά είναι παράγοντες που μπορεί να συσχετίζονται με την εμφάνιση της. Παρόλα αυτά, ακόμα οι ερευνητές δεν έχουν επαρκή στοιχεία για την ακριβή αιτιοπαθολογία της.
Η διάγνωση της βασίζεται κυρίως στο κλινικό ιστορικό. Η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει ψυχοθεραπευτικές τεχνικές και εκπαίδευση στην υγιεινή του ύπνου, με σκοπό την βελτίωση της ποιότητας του ύπνου, την διαχείριση του άγχους και την αποφυγή των επιβαρυντικών παραγόντων όπως χρήση αλκοόλ. Παράλληλα, προτείνεται φαρκακοθεραπεία με τη χορήγηση κυρίως βενζοδιαζεπινών.
Η σεξυπνία είναι μια διαταραχή που μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο ζευγάρι, να προκαλέσει αμηχανία και προβληματισμό στον σύντροφο, όταν ο πάσχων αγνοεί τις σεξουαλικές συμπεριφορές του. Τις περισσότερες φορές το ζευγάρι δεν επικοινωνεί για αυτό που συμβαίνει, ενώ όταν ο πάσχων το μαθαίνει αισθάνεται ντροπή, καθώς μπορεί να μην γνωρίζει ότι πρόκειται για μια διαταραχή. Μάλιστα, η κατάσταση γίνεται ιδιαίτερα προβληματική, όταν ο σύντροφος-αποδέκτης της σεξουαλικής συμπεριφοράς μπορεί να μην συναινεί, οπότε η πράξη μπορεί να αποκτήσει νομική υπόσταση.
Όσοι έχουν γίνει μάρτυρες ενός τέτοιου γεγονότος καλό θα ήταν να συζητούν το θέμα αυτό με τον σύντροφο τους, χωρίς επικριτική διάθεση ή αισθήματα ντροπής, και να απευθύνονται σε κάποιον ειδικό, ώστε να τους ενημερώσει για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.