Ποιες είναι οι κύριες διατροφικές διαταραχές από τις οποίες απειλείται μια έφηβη;
«Η ανάγκη του να αρέσω» εκφράζεται πιο έντονα κατά την περίοδο της εφηβείας. Σε αυτό το ηλικιακό στάδιο, κατά το οποίο παρατηρούν τις πρώτες τους σωματικές αλλαγές (το σώμα αφυπνίζεται σεξουαλικά και προετοιμάζεται για την ενηλικίωση), οι έφηβοι είναι ευάλωτοι στα πρότυπα σώματος που προβάλλονται και είναι πολύ πιθανόν να εγκλωβιστούν σε αυτά. Η δοξασία πως τα καλλίγραμμα σώματα ανδρών και γυναικών είναι και επιτυχημένα στη ζωή τους, μπορεί να προκαλέσει για τους έφηβους πηγή επιθυμίας για μίμηση, υιοθετώντας ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής και αυστηρές διατροφικές συνήθειες.
Η επιρροή, λοιπόν, των κοινωνικών προτύπων σε συνδυασμό με μια υπάρχουσα δυσαρέσκεια σώματος και οι αυξημένες προσδοκίες για το «τέλειο», μπορεί να οδηγήσουν σε διατροφικές διαταραχές, όπως είναι η ψυχογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία. Η έναρξη αυτών των διαταραχών παρατηρείται κυρίως σε ηλικιακό φάσμα εφήβων και νεαρών γυναικών ηλικίας 13-20.
Η ψυχογενής ανορεξία αποτελεί μια σοβαρή ασθένεια για το άτομο με καταστροφικές συνέπειες για την υγεία του και χαρακτηρίζεται από ακραίο περιορισμό πρόσληψης τροφής. Συγκεκριμένα, αρνείται να διατηρήσει το σωματικό του βάρος το οποίο θα πρέπει να είναι ανάλογο με το ύψος και την ηλικία του. Διακατέχεται από έντονα συναισθήματα φόβου και ανησυχίας γύρω από τα κιλά του και γι’ αυτό υπάρχει έντονη ενασχόληση με την καταμέτρηση και τον περιορισμό των θερμίδων που καταναλώνει, ενώ καταφεύγει σε συχνό ζύγισμα.
Η διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος αποτελεί τον πυρήνα τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς για το άτομο. Παρόλο που είναι λιποβαρής συνεχίζει τις εξοντωτικές δίαιτες για να διατηρήσει χαμηλό το σωματικό βάρος. Μία από τις σοβαρότερες επιπτώσεις για την έφηβη με ανορεξία είναι η αμηνόρροια (απουσία εμμηνορρυσιακού κύκλου) καθώς και έντονα συμπτώματα αδυναμίας, ζαλάδας, πονοκεφάλου και σε ακραίες περιπτώσεις της ασθένειας υποθερμία. Ομάδες υψηλού κινδύνου είναι έφηβες που εμπλέκονται με δραστηριότητες που απαιτούν λεπτό σώμα.
Η ψυχογενής βουλιμία αναφέρεται στην ανεξέλεγκτη και υπερβολική πρόσληψη τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα. Παρατηρείται μια έντονη και συστηματική αδυναμία να ελέγξει τα υπερφαγικά επεισόδια. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της συγκεκριμένης διαταραχής αποτελεί το ότι το άτομο κυριαρχείται από δυσφορικά συναισθήματα ενοχής και ντροπής. Ως αποτέλεσμα αυτού καταφεύγει σε ακραία μέτρα όπως πρόκληση εμετού (ο εμετός χρησιμοποιείται από το 80% των βουλιμικών ατόμων), λήψη καθαρτικών και διουρητικών, αυστηρή νηστεία και εξοντωτική άσκηση. Σε αντίθεση με την ανορεξία, τα βουλιμικά άτομα έχουν φυσιολογικό βάρος. Η συννοσηρότητα με ασθένειες όπως κατάθλιψη και αγχώδης διαταραχή είναι αυξημένη στην ψυχογενή βουλιμία.
Οι γονείς θα πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση, προκειμένου να εντοπίσουν αλλαγές συμπεριφοράς της έφηβης γύρω από την πρόσληψη τροφής. Είναι σημαντικό να μάθετε στο παιδί σας να αγαπάει το σώμα του και να αποδέχεται τις όποιες ατέλειες οι οποίες συνθέτουν και την μοναδικότητα του κάθε ατόμου. Η εφηβεία είναι μια κρίσιμη περίοδος για το παιδί σας, με έντονες εναλλαγές σκέψεων και συναισθημάτων γύρω από την εικόνα, και γι’ αυτό αποτελεί υποτακτική ανάγκη για τον έφηβο να μάθει μέσα από εσάς να αγαπά τον εαυτό του για αυτό που είναι.
Στις περιπτώσεις που παρατηρηθεί κάποια ανησυχητική συμπεριφορά χρειάζεται να απευθυνθείτε σε ειδικό ψυχικής υγείας, που θα σας κατευθύνει και θα βοηθήσει τόσο εσάς, όσο και το παιδί σας στην πορεία της λύσης του προβλήματος.
Παπαδόπουλος Περικλής
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής CBT
Επιστημονικός Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ