Οι σεξουαλικές δυσκολίες αποτελούν ένα κομμάτι πρόκλησης για τα ζευγάρια που αποκτούν παιδί, με πιο συχνές την μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, τη μειωμένη λίπανση και τον πόνο στη γυναίκα. Η μετάβαση προς την γονεϊκότητα είναι μία περίοδος αλλαγών, με νέα συναισθήματα, ανησυχίες, αλλαγές στον τρόπο σκέψης, στη σχέση του ζευγαριού, μέσα στον απαιτητικό ρόλο του να είσαι γονέας, αλλά και σύντροφος. Στο άρθρο αυτό θα αναφερθούμε στο πώς οι ανησυχίες για την εικόνα του σώματος, που πολύ συχνά προβληματίζουν τη γυναίκα, αλλά και το στοιχείο της τελειομανίας μέσα στον νέο της ρόλο ως μητέρα και γυναίκα, επηρεάζουν τη σεξουαλική υγεία των νέων μητέρων.
Ο πυελικός πόνος επηρεάζει 8-10% των γυναικών γενικά, αλλά έως και το 45% των μητέρων σε διάστημα έως και έξι μήνες μετά τον τοκετό. Παράγοντες όπως ο πόνος πριν ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το τραύμα στο περίνεο κατά τον τοκετό και ο θηλασμός μπορούν να αυξήσουν τον πόνο. Οι αλλαγές στο σώμα, η έλλειψη ύπνου και η δυσκολία στην οικειότητα, όσον αφορά τη σεξουαλική ζωή με το σύντροφο, έρχονται να δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο τη γυναίκα, που συχνά δεν ξέρει τι μπορεί να κάνει, που να απευθυνθεί, μίας και η σεξουαλική ζωή δεν αποτελεί για την ίδια προτεραιότητα, μέσα στην μεταβατική αυτή περίοδο.
Ποιοι παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν ή/και να επιδεινώσουν τον πόνο στη σεξουαλική επαφή;
Συχνά, οι τελειομανείς μητέρες μπορεί να αποφεύγουν το σεξ λόγω φόβου για πόνο, επιδεινώνοντας το άγχος, αλλά και τη σεξουαλική αυτή δυσλειτουργία. Όπως επίσης και η αρνητική εικόνα σώματος οδηγεί σε δυσαρέσκεια, αποφυγή σεξουαλικών δραστηριοτήτων και ενδυνάμωση του προβλήματος. Τέλος, η οικειότητα της σχέσης, συμπεριλαμβανομένης της ανοιχτής επικοινωνίας και της ενσυναίσθησης, μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του πόνου, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αποφυγή εάν οι σύντροφοι είναι υπερβολικά στοργικοί μεταξύ τους, ο νέος ρόλος του έχει «απορροφήσει» και απουσιάζει το ερωτικό στοιχείο.
Τι υποστηρίζουν τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα;
Μία μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of Sexual Medicine εξέτασε τον παράγοντα της τελειομανίας, της εικόνας σώματος και της οικειότητας και το κατά πόσο επηρεάζουν τον πυελικό πόνο της νέας μητέρας.
Συνολικά 211 νέες μητέρες, με μέσο όρο ηλικίας τα 28 έτη, συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στους 4, 8 και 12 μήνες μετά τον τοκετό. Στους τέσσερις μήνες μετά τον τοκετό, το 92% είχε ξαναρχίσει τη σεξουαλική επαφή.
Είναι χρήσιμο να διακρίνουμε τα δύο είδη «τελειομανίας» που μελετήθηκαν στην έρευνα, αν και από μόνος του ο συγκεκριμένος όρος περιγράφει την προσήλωση προς το αψεγάδιαστο:
Η προσαρμοστική τελειομανία (adaptive perfectionism) περιλαμβάνει τον καθορισμό υψηλών προτύπων και στόχων με υγιή τρόπο, με στόχο την αριστεία χωρίς, όμως, την παρουσία υπερβολικής αυτοκριτικής. Απεναντίας, η δυσπροσαρμοστική τελειομανία (maladaptive perfectionism) αναφέρεται σε μη ρεαλιστικά ή ανέφικτα πρότυπα, οδηγώντας σε άγχος και έντονο δυσφορικό συναίσθημα, επίκριση προς τον εαυτό, όταν δεν επιτυγχάνονται.
Τα αποτελέσματα έδειξαν πως τόσο η προσαρμοστική, όσο και η δυσπροσαρμοστική τελειομανία, μαζί με τις ανησυχίες για την εικόνα του σώματος, συνδέθηκαν με υψηλότερο επιλόχειο πυελικό πόνο κατά τον πρώτο χρόνο μετά τον τοκετό, ανεξάρτητα από τα αρχικά επίπεδα πόνου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με τον παράγοντα της οικειότητας μεταξύ των συντρόφων να μην επηρεάζει σημαντικά.
Οι μητέρες που προσπαθούν για την τελειότητα στην ανάρρωσή τους μπορεί να αισθάνονται περισσότερο άγχος και να αντιλαμβάνονται τον πόνο ως αποτυχία, επηρεάζοντας την ικανότητά τους να αντεπεξέλθουν. Ομοίως, οι ανησυχίες για την εικόνα του σώματος συσχετίστηκαν με αυξημένο πόνο, καθώς το πως ένας άνθρωπος αισθάνεται με το σώμα του συνδέεται άμεσα με την ικανότητά του να μπορεί να εστιάσει στη σεξουαλική δραστηριότητα, στο σύντροφο, στις αισθήσεις και όχι στην έντονη αυτοπαρατήρηση και αυτοκριτική, μέσα σε μία σύγκριση του πως ήταν το σώμα πριν την εγκυμοσύνη και της έντονης ανάγκης να επιστρέψει αμέσως στην παλιά εικόνα.
Η έγκυρη, αλλά και έγκαιρη, ενημέρωση που πρέπει να λαμβάνουν οι νέοι γονείς από επαγγελματίες υγείας, είναι εξαιρετικά σημαντική, μέσα από μαθήματα τοκετού και γονεϊκότητας, πριν έρθει το νέο μέλος στη ζωή τους, ώστε να γνωρίζουν τυχόν δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν, να δώσουν χρόνο στον εαυτό τους και ιδιαίτερα η γυναίκα, τόσο στην ψυχική της μεταβολή, όσο και στο σώμα της, αλλά προπάντων να μην θεωρούν την επιστροφή στη σεξουαλική ζωή ένα θέμα απαγορευμένο συζήτησης, που μένει πίσω επειδή δεν γνωρίζουν τι μπορούν να κάνουν, αλλά και που μπορούν να απευθυνθούν.
Τέλος, η κατανόηση των παραγόντων της τελειομανίας και της εικόνας σώματος μπορεί να βοηθήσει τους επαγγελματίες υγείας να αναγνωρίσουν έγκαιρα τις μητέρες που ενέχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν πόνο και άλλες σεξουαλικές δυσκολίες.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.