Η θεωρία της προσκόλλησης (Αttachment Τheory) αναφέρεται στον τρόπο που οι άνθρωποι αναπτύσσουν δεσμούς μεταξύ τους και διατηρούν τις σχέσεις τους. Οι άνθρωποι μπορεί να είναι ασφαλείς ή ανασφαλείς στους δεσμούς τους, ενώ οι ανασφαλείς χαρακτηρίζονται ως αγχώδεις, που διακρίνονται από τον φόβο απόρριψης και εγκατάλειψης που βιώνουν, ή αποφευκτικοί, που έχουν την τάση να μην εμπιστεύονται και να αποφεύγουν την εγγύτητα με τους άλλους.
Τα στυλ δεσμού που αναπτύσσουν τα άτομα μεταξύ τους επηρεάζουν τις σχέσεις τους σε διάφορα επίπεδα όπως στο ότι καθορίζουν τις στρατηγικές διατήρησης της σχέσης (mate-retention strategies), δηλαδή τις συμπεριφορές που χρησιμοποιούν προκειμένου να «κρατήσουν» τον σύντροφο τους και να διατηρήσουν τη σχέση τους. Άτομα με αγχώδεις δεσμούς προσκόλλησης είναι πιο πιθανό να καταφύγουν στη συναισθηματική χειραγώγηση και άλλες επιζήμιες συμπεριφορές, με σκοπό το να αποτρέψουν τον σύντροφο από το να «φύγει» από τη σχέση, γεγονός που, όμως, συνδέεται με μειωμένη σχεσιακή ικανοποίηση. Χαρακτηριστική είναι έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Evolutionary Behavioral Sciences και μελέτησε σε δείγμα 420 ατόμων με μακροχρόνιες σχέσεις τα μέσα που μετέρχονταν προκειμένου να τις διατηρήσουν, καθώς και το επίπεδο της σχεσιακής ικανοποίησης και τα στυλ δεσμού τους.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα με αγχώδεις δεσμούς προσκόλλησης είχαν την τάση να καταφεύγουν τόσο σε επιζήμιες στρατηγικές διατήρησης του συντρόφου, όπως έλεγχος των αλληλεπιδράσεων του στο κινητό ή προσπάθεια να κάνουν τον σύντροφο να ζηλέψει πχ μιλώντας σε έναν άγνωστο σε ένα πάρτυ, όσο και ωφέλιμες στρατηγικές διατήρησης του συντρόφου, όπως φιλοφρόνηση στον σύντροφο για την εμφάνιση του ή εκδήλωση τρυφερότητας απέναντι του. Αντιθέτως, τα άτομα με αποφευκτικούς δεσμούς προσκόλλησης παρατηρήθηκε ότι κατέφευγαν μόνο στις επιζήμιες στρατηγικές διατήρησης της σχέσης.
Επιπροσθέτως, τόσο τα άτομα με αγχώδεις όσο και εκείνα με αποφευκτικούς δεσμούς ανέφεραν μειωμένη σχεσιακή ικανοποίηση, η οποία συνδεόταν περισσότερο με τις επιζήμιες παρά με τις ωφέλιμες στρατηγικές διατήρησης της σχέσης.
Τα στυλ δεσμού επηρεάζουν τον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και αξιολογούν την ποιότητα της σχέσης τους, το οποίο κατ’ επέκταση καθορίζει και τις συμπεριφορές που επιδεικνύουν. Ο βαθμός της σχεσιακής ικανοποίησης συγκαταλέγεται στους παράγοντες που μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε την παραπάνω συσχέτιση, μαζί με άλλους όπως η ζήλεια, η προσλαμβανόμενη απειλή για απιστία, η εγγύτητα στη σχέση.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.